Μακεδονικός Αγώνας (1904-1908)

    Η Μακεδονία είναι γνωστή από τα αρχαία χρόνια. Έγινε ξακουστή στα χρόνια της βασιλείας του Φίλιππου Β’ και κυρίως του γιου του, Μέγα Αλέξανδρου. Κατακτήθηκε από τους Ρωμαίους, στα Βυζαντινά χρόνια έπαιξε πολύ σημαντικό ρόλο, ενώ τον 15ο αιώνα κατακτήθηκε από τους Οθωμανούς.

   Το 1821, οι Έλληνες επαναστάτησαν για να αποτινάξουν τον Οθωμανικό ζυγό. Το 1830 το νέο, ανεξάρτητο ελληνικό κράτος που δημιουργήθηκε, δεν περιελάμβανε την Μακεδονία και άλλες περιοχές, αλλά οι υπόδουλοι Έλληνες της Μακεδονίας δεν έπαψαν να επιδιώκουν την ελευθερία και την ένωσή τους με την Ελλάδα και γι΄αυτό αρκετές φορές επαναστάτησαν όπως το 1878.

   Ο τρόμος και φόβος όμως των Μακεδόνων, υπήρξε  η επιθυμία των Βουλγάρων για την κατάκτηση της Μακεδονίας. Ιδρύθηκε το 1893 στη Θεσσαλονίκη μια οργάνωση (κομιτάτο), με το πρόσχημα πως όλοι οι πληθυσμοί της Μακεδονίας έπρεπε να οργανωθούν για να ελευθερωθούν από τους Τούρκους. Στην πραγματικότητα ήταν μία Βουλγαρική οργάνωση που είχε σκοπό  τον εκβουλγαρισμό της Μακεδονίας και την ενσωμάτωσή της στο βουλγαρικό κράτος, όταν θα ελευθερωνόταν από τους Τούρκους.

    Η διαδικασία του εκβουλγαρισμού είχε προσεκτικά σχεδιαστεί. Ήθελαν να εξαναγκάσουν  τους χριστιανικούς πληθυσμούς να προσχωρήσουν στη Βουλγαρική εκκλησία που είχε αποσχιστεί από το Οικουμενικό Πατριαρχείο.

    Σε δεύτερη φάση το κομιτάτο άρχισε να ιδρύει πολυάριθμα σχολεία στα οποία τα παιδιά θα διδάσκονταν τη βουλγαρική γλώσσα και θα κατηχούνταν πλέον εθνικά ώστε να αποκτήσουν βουλγαρική συνείδηση. Σύντομα ένοπλες Βουλγαρικές ομάδες (κομιτατζήδες) άρχισαν να εκτελούν και να βασανίζουν ιερείς, δασκάλους, τοπικές προσωπικότητες, αλλά και απλούς πολίτες που αρνούνταν τον εκβουλγαρισμό τους.

    Οι Μακεδόνες δεν έμειναν απαθείς σ’ αυτές τις ενέργειες των Βουλγάρων και αντιστάθηκαν σθεναρά. Τον αγώνα των Ελλήνων συντόνισαν ο μητροπολίτης Καστοριάς Γερμανός Καραβαγγέλης, ο Ίων Δραγούμης από το προξενείο της Ελλάδας στο Μοναστήρι, ο Λάμπρος Κορομηλάς από το προξενείο της Θεσσαλονίκης και ο Δημήτριος Καλαποθάκης από την Αθήνα.

    Πολυάριθμοι, κυρίως νεαροί, Έλληνες αξιωματικοί προσφέρθηκαν, παραιτούμενοι από τον Ελληνικό στρατό, να τεθούν επικεφαλής των ανταρτικών ομάδων και των επαναστατικών σωμάτων για την προστασία του ελληνικού πληθυσμού.

   Πρωτομάρτυρας του Μακεδονικού Αγώνα υπήρξε ο Παύλος Μελάς (Μίκης Ζέζας), αξιωματικός του Πυροβολικού ο οποίος οργάνωσε ανταρτικό σώμα και πήγε στη δυτική Μακεδονία. Η δράση του στήριξε τους ελληνικούς πληθυσμούς της περιοχής και απέτρεψε τον εκβουλγαρισμό τους.

   Τελικά σκοτώθηκε σε ενέδρα τουρκικού αποσπάσματος στο χωριό Στάτιστα το 1904. Ο θάνατός του προκάλεσε μεγάλη συγκίνηση στην ελεύθερη Ελλάδα και υπήρξε αφορμή για την πύκνωση των ανταρτικών σωμάτων των Μακεδονομάχων.