Σάββατο 28 Φεβρουαρίου 2015

Χρήσιμοι κανόνες Γραμματικής (9)

Τα αρσενικά ουσιαστικά σε -ιστής που παράγονται από ρήματα σε -ίζω γράφονται με -ι π.χ. θεριστής.
Εξαιρούνται τα: δανειστής, ληστής (σε -εύω).

Τα θηλυκά σε -αια γράφονται με -αι π.χ. αυλαία, κεραία. Εξαιρούνται τα: θέα, ιδέα, νέα, παρέα.

Όλα τα θηλυκά σε -αινα γράφονται με -αι π.χ. δράκαινα.

Τα θηλυκά παροξύτονα σε -ία γράφονται με π.χ. αηδία. Εξαιρούνται όσα παράγονται από ρήματα σε -εύω και από επίθετα σε -ύς π.χ. ερμηνεία, πλατεία.

Τα θηλυκά προπαροξύτονα σε -εια γράφονται με -ει π.χ. άδεια. Εξαιρούνται τα: άγνοια, διχόνοια, έννοια, ομόνοια, παλίρροια, Εύβοια.

Τα προπαροξύτονα ουδέτερα ουσιαστικά σε -ιο γράφονται με π.χ. ενοίκιο. Εξαιρούνται τα σύνθετα με τη γη π.χ. ισόγειο, οι λέξεις: λύκειο, βασίλειο, δάνειο, δίκτυο, έμβρυο και κύρια ονόματα π.χ. Ζάππειο.

Τα ουδέτερα σε -ίδι γράφονται με π.χ. βαρίδι. Εξαιρούνται: αντικλείδι, στρείδι, καρύδι, φρύδι, κρεμμύδι, Παλαμήδι.

Τα ουδέτερα σε -όνι γράφονται με -ο και π.χ. λεμόνι. Εξαιρούνται τα: αλώνι, κυδώνι κ.ά.

Ποιος, ποια, ποιο είναι;  -  ουσιαστικό
Πώς είναι;  - επίθετο
Τι κάνω, τι παθαίνω;  - ρήμα

Ρίχνεστε - ενεστώτας, ριχνόσαστε - παρατατικός

Σάββατο 21 Φεβρουαρίου 2015

Πώς εργαζόμαστε όταν μάς δοθεί το θέμα της έκθεσης

    Το να γράψουμε μια καλή έκθεση, δεν είναι και τόσο εύκολο πράγμα. Χρειάζεται προσοχή, προσπάθεια, ικανότητα, γνώση και σκέψη μεγάλη.

    Μόλις μας δοθεί το θέμα, η πρώτη μας δουλειά είναι να το διαβάσουμε με προσοχή δυο και τρεις φορές. Μετά να το σκεφτούμε καλά. Να δούμε τι ακριβώς μας ζητάει. Ποιος είναι ο κύκλος του περιεχομένου του. Μας ενδιαφέρουν μόνο αυτά που είναι μέσα στον κύκλο. Εκεί περιορίζουμε την προσοχή μας. Βρίσκουμε έτσι όλο το πλάτος της έκθεσής μας.

    Μετά ερευνούμε το βάθος της. Τι ακριβώς ζητά η έκθεσή μας, τι θέλει να γράψουμε, για να καλύψουμε το θέμα της. Ποιο είναι ακριβώς το κύριο νόημά της, ποιο είναι δηλαδή το κέντρο του κύκλου, με άλλα λόγια η κεντρική ιδέα της έκθεσής μας, γύρω από την οποία πρέπει να κινηθούμε περισσότερο και να τη φωτίσουμε καλύτερα.

    Αφού βρούμε την κεντρική, τη βασική ιδέα του θέματός μας, αρχίζουμε να "συγκεντρώνουμε" μέσα στο μυαλό μας το υλικό, που θα χρησιμοποιήσουμε. Προσπαθούμε να βρούμε πρώτα τα βασικά στοιχεία του, τα οποία θα αποτελέσουν τον σκελετό της έκθεσής μας.

    Αφού, λοιπόν, "συγκεντρώσουμε" έτσι το υλικό είτε με τη βοήθεια της μνήμης μας είτε με τη μελέτη διαφόρων πηγών, χρειάζεται μετά να το ταξινομήσουμε, το υλικό, μέσα στο μυαλό μας, κάνοντας ένα πρόχειρο σχέδιο, για το οποίο έχουμε ήδη μιλήσει.

    Μετά από το σχέδιο είμαστε έτοιμοι να αρχίσουμε την έκθεσή μας. Εκείνο που χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή είναι να κάνουμε μια καλή  αρχή. Η αρχή της έκθεσής μας λέγεται πρόλογος. Αυτός είναι το πρώτο από τα 3 μέρη που μπορούμε να χωρίσουμε την έκθεσή μας: Πρόλογος, κύριο μέρος, επίλογος.

    Ο πρόλογος παρέχει στον αναγνώστη μια πολύ σύντομη ενημέρωση πάνω στο θέμα, το οποίο θα αναπτύξουμε. Μια ωραία βιτρίνα μάς προδιαθέτει πάντα ευχάριστα σε ένα κατάστημα που επισκεπτόμαστε. Το ίδιο και ένας ωραίος πρόλογος. Μας κερδίζει, μας αιχμαλωτίζει την προσοχή μας και μας βάζει εύκολα και αβίαστα στο θέμα. Μας προκαλεί το ενδιαφέρον και την επιθυμία να διαβάσουμε ή να ακούσουμε και την υπόλοιπη έκθεση.

    Πολλές φορές μπορούμε να γράψουμε έναν ωραίο πρόλογο, χρησιμοποιώντας μια εντυπωσιακή φράση σχετική με το θέμα μας ή κάποια στροφή ενός σχετικού ποιήματος ή μια σχετική παροιμία ή τέλος κάποιο παράδειγμα από την Ιστορία ή την καθημερινή ζωή, που να έχει όμως στενή σχέση με το θέμα μας.

    Μετά τον πρόλογο ερχόμαστε να εξετάσουμε όσα έχουν σχέση με το κύριο θέμα ή κύριο μέρος της έκθεσής μας.

    Το κύριο θέμα είναι ο κορμός της έκθεσής μας. Σ΄ αυτό θα αναπτύξουμε, σε όλο το πλάτος και το βάθος, το θέμα μας. Δεν πρέπει να αφήσουμε τίποτα, που να έχει σχέση με το θέμα μας και να μην το αναφέρουμε εκεί. Πρέπει καθετί να το εξαντλήσουμε από κάθε πλευρά. Δεν πρέπει να μένουν σκοτεινά σημεία ή να παραλείπουμε απαραίτητα πράγματα. Δεν χρειάζονται βέβαια οι φλυαρίες ή οι άσκοπες επαναλήψεις. Μετά το κύριο θέμα ακολουθεί ο επίλογος.

    Στον επίλογο εκφράζουμε τα γενικά συμπεράσματά μας για το θέμα μας, όπως το αναπτύξαμε στο κύριο μέρος του. Εκφράζουμε ακόμα τη γενική μας εντύπωση ή βγάζουμε ένα δίδαγμα ή δίνουμε κάποια προσοχή ή ευχή.

    Ο επίλογος πρέπει να είναι το καταστάλαγμα της προσπάθειάς μας και να έχει τις καλύτερες προτάσεις μας. Κάθε λέξη του επιλόγου πρέπει να είναι ιδιαίτερα διαλεγμένη.

Σάββατο 14 Φεβρουαρίου 2015

Αναγνωρίζω τα είδη των κειμένων

                                                        ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ
Για να περιγράψουμε ένα πρόσωπο, ζώο ή ένα αντικείμενο συνήθως χρησιμοποιούμε:
  • παροντικούς χρόνους π.χ. ενεστώτα
  • τοπικά επιρρήματα
  • επίθετα για να δώσουμε ζωντάνια σ΄αυτό που περιγράφουμε.

                                                          ΑΦΗΓΗΣΗ
Για να αφηγηθούμε γεγονότα χρειαζόμαστε:
  • παρελθοντικούς χρόνους (παρατατικό, αόριστο)
  • χρονικούς συνδέσμους
  • χρονικά επιρρήματα
  • χρονικές προτάσεις
  • ρήματα δράσης
  • περιγραφικά ουσιαστικά και επίθετα για να παρουσιάσουμε τις εικόνες.

                                                  ΚΕΙΜΕΝΟ ΟΔΗΓΙΩΝ
Για να φτιάξουμε ένα κείμενο με οδηγίες χρησιμοποιούμε:
  • ρήματα στην οριστική ενεστώτα
  • προστακτική
  • υποτακτική
Προσέχουμε να παρουσιάσουμε τα στάδια της διαδικασίας με τη σωστή χρονική σειρά.

                                           ΚΕΙΜΕΝΟ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΩΝ
Για να συνθέσουμε ένα κείμενο με επιχειρήματα χρησιμοποιούμε:
  • ενεστώτα
  • αιτιολογικές προτάσεις
Επίσης, εκθέτουμε τα επιχειρήματα στη λογική τους σειρά.

Στα περιγραφικά και στα αφηγηματικά κείμενα παρουσιάζω πρόσωπα, πράγματα, γεγονότα και καταστάσεις (αναφορικός λόγος). Στα κείμενα που περιέχουν οδηγίες και επιχειρήματα προσπαθώ να οδηγήσω τον αναγνώστη σε μια ορισμένη ενέργεια ή συμπεριφορά (κατευθυντικός λόγος).

Τα κείμενα αποτελούνται από παραγράφους. Μια παράγραφος έχει συνοχή όταν οι λέξεις, οι φράσεις και οι προτάσεις που την αποτελούν βρίσκονται σε λογική σειρά. Προσπαθώ λοιπόν να συνδέω τις λέξεις, τις φράσεις και τις προτάσεις μου μεταξύ τους χρησιμοποιώντας τους κειμενικούς δείκτες, που είναι συνήθως επιρρήματα ή σύνδεσμοι. 

Στην καθημερινή επικοινωνία με τους συνανθρώπους μου ακολουθώ κάποιους κανόνες συνεργασίας: Δίνω ακριβώς όσες πληροφορίες είναι αναγκαίες, ούτε λιγότερες ούτε περισσότερες. Δίνω αληθείς πληροφορίες. Είμαι σαφής, σύντομος και λέω αυτά που θέλω με τη σειρά, χωρίς να μιλάω για άσχετα πράγματα. Επίσης, χρησιμοποιώ, για λόγους ευγένειας, ορισμένους γραμματικούς τύπους (πληθυντικό ευγένειας, υποκοριστικά, υποτακτική ή ερώτηση, ρήματα όπως μπορώ, παρακαλώ κ.ά.).

Σάββατο 7 Φεβρουαρίου 2015

Ευθύς και πλάγιος λόγος

Ευθύς λέγεται ο λόγος μέσω του οποίου μεταδίδονται τα λόγια ενός προσώπου άμεσα, δηλαδή έτσι ακριβώς όπως τα είπε π.χ. -Τι ώρα θα περάσεις από το σπίτι μου;

Πλάγιος λέγεται ο λόγος μέσω του οποίου μεταδίδονται τα λόγια ενός προσώπου έμμεσα, δηλαδή όχι ακριβώς όπως τα είπε, αλλά όπως μας τα μεταφέρει ένα τρίτο πρόσωπο π.χ. Ο Τάκης με ρώτησε τι ώρα θα περάσω από το σπίτι του.

Στον ευθύ λόγο τα λόγια ενός προσώπου μπορεί επίσης να είναι μέσα σε εισαγωγικά (<<  >>), ενώ προηγείται διπλή τελεία ( : ), τα οποία κατόπιν στον πλάγιο λόγο παραλείπονται και τα δύο.

Στον πλάγιο λόγο κάνουμε κάποιες αλλαγές όπως: προσθέτουμε τα ονόματα των προσώπων, βάζουμε συνδέσμους και ρήματα όπως "είπε, ρώτησε, απάντησε" κ.ά., αφαιρούμε τις παύλες και αλλάζουμε το πρόσωπο των ρημάτων από πρώτο σε τρίτο.


 Παρουσίαση για τον ευθύ και τον πλάγιο λόγο


Μετάτρεψε τον παρακάτω διάλογο σε κείμενο:
Κώστας: Γιώργο, θα μπορούσες να με βοηθήσεις να μετακινήσω ένα έπιπλο;
Γιώργος: Ευχαρίστως Κώστα να σε βοηθήσω.
Κώστας: Μόλις δώσω το σύνθημα, θα σπρώξουμε και οι δύο μαζί.
Γιώργος: Εντάξει. περιμένω το σύνθημά σου.
Κώστας: Σε ευχαριστώ. Θα σε κεράσω μετά ένα παγωτό για τη βοήθεια που μου
προσφέρεις.
Γιώργος: Ευχαριστώ πολύ Κώστα.

Μία μέρα ο Κώστας ζήτησε από τον φίλο του τον Γιώργο, να τον ______________
___________________________________________________________
Εκείνος του απάντησε πως ευχαρίστως θα _____________________________
Τότε ο Κώστας του είπε πως μόλις ___________________________________
___________________________________________________________
Ο Γιώργος συμφώνησε και είπε πως θα _________________________________
Ο Κώστας τον ευχαρίστησε και του είπε πως θα __________________________
___________________________________________________________
Τέλος, ο Γιώργος τον ____________________________________________

Κυριακή 1 Φεβρουαρίου 2015

Ελληνικές και αγγλικές παροιμίες

                Ελληνικές παροιμίες

Αγάλι αγάλι γίνεται η αγουρίδα μέλι.
Άκουσε γέρου συμβουλή και παιδευμένου γνώση.
Ακριβός στα πίτουρα και φτηνός στ΄αλεύρι.
Αν δεν αστράψει, δε βροντά.
Αν έχεις τέτοιους φίλους, τι τους θέλεις τους εχθρούς.
Βασιλικός κι αν μαραθεί, τη μυρωδιά την έχει.
Βρήκε ο Φίλιππος τον Ναθαναήλ.
Δε φοβάται το βουνό από τα χιόνια.
Δείξε μου τον φίλο σου, να σου πω ποιος είσαι.
Δύο καρπούζια κάτω από μία αμασκάλη δε χωράνε.
Δώδεκα η αλουπού, δεκατρία τ΄αλουπόπλο.
Εγώ το λέω στον σκύλο μου κι ο σκύλος στην ουρά του.
Έχω πολλά ράμματα για τη γούνα σου.
Κάθε ημέρα δεν είναι τ΄Αϊ - Γιωργιού.
Καινούριο κοσκινάκι μου, και πού να σε κρεμάσω.
Κατά μάνα, κατά κύρη, κατά γιος και θυγατέρα.
Κι ο άγιος φοβέρα θέλει.
Λείπει ο γάτος, χορεύουν τα ποντίκια.
Μάρτης, γδάρτης και κακός παλουκοκαύτης.
Νηστικό αρκούδι δε χορεύει.
Ο πνιγμένος απ΄ τα μαλλιά του πιάνεται.
Ο βρεγμένος τη βροχή δεν τη φοβάται.
Όλα τα γουρούνια την ίδια μούρη έχουν.  

                      Αγγλικές παροιμίες 
 
Abad excuse is better than none. 
Μια κακή δικαιολογία είναι καλύτερη από καμία.

A bad peace is better than a good war.
Μια κακή ειρήνη είναι προτιμότερη από έναν καλό πόλεμο.
 
A barber learns to shave by shaving fools.
Ο κουρέας μαθαίνει να ξυρίζει, ξυρίζοντας κουτούς.
"Στου κουζουλού το κεφάλι μαθαίνουν οι μπαρμπέρηδες".
 
A big fish in a small pond.
"Μέγας και τρανός, αλλά για το χωριό του".
 
A chain  is no stronger than its weakest link.
Μια αλυσίδα δεν είναι δυνατότερη από τον πιο αδύνατο κρίκο της.
 
A clear conscience laughs at false accusations.
Μια καθαρή συνείδηση πεεριγελά τις ψεύτικες κατηγορίες.
"Καθαρός ουρανός αστραπές δε φοβάται".
 
A creaking door hangs long.
"Κακό σκυλί ψόφο δεν έχει".
 
A drowning man will clutch at a straw.
Ένας άνθρωπος που πνίγεται πιάνεται από ένα άχυρο.
"Ο πνιγμένος απ΄τα μαλλιά του πιάνεται".
 
A forgetful head makes a weary pair of heels.
Ένα ξεχασιάρικο κεφάλι κάνει ένα κουρασμένο ζευγάρι φτέρνες.
"Όποιος δεν έχει μυαλό έχει ποδάρια".
 
A friend in need is a friend indeed.
"Ο καλός ο φίλος στην ανάγκη φαίνεται".